Ngư dân ra khơi

Không chỉ là niềm vui, đánh cá còn là một nghề đảm bảo được sinh kế và phúc lợi

Farstad đánh cá là vì truyền thống gia đình,niềm đam mê riêng, và cũng vì nghề này thực sự mang lại thu nhập tốt.

Theo chia sẻ của Farstad với đại diện Công ty Arctic Seafood Norway AS, nghề cá ngày nay tại Na Uy được trả lương cao hơn so với 20 năm trước. Thời đó, tàu kích thước nhỏ, ít công nghệ hỗ trợ, nên không đánh bắt được nhiều. Doanh thu ít như vậy nên việc trả công cho thuỷ thủ cũng thấp. Ngày nay, ngư dân sắm được thuyền lớn với nhiều thiết bị hỗ trợ đánh bắt hiện đại. Mỗi thuyền lớn vẫn chỉ cần 5-6 thuỷ thủ như trước nhưng lưới đánh bắt có nhiều móc câu hơn nên mỗi mẻ lưới bắt nhiều cá hơn rất nhiều.

Đồng thời, giá bán hải sản hiện nay cũng cao hơn nhiều lần. Đặc biệt, hải sản Na Uy được xuất khẩu với uy tín cao và chất lượng tuyệt hảo do được đánh bắt ở vùng nước lạnh và sạch. Nhu cầu trên thế giới với hải sản Na Uy luôn năm sau cao hơn năm trước. Tất cả các lý do đó gộp lại khiến phúc lợi cho thuỷ thủ cũng được nâng lên. Farstad đóng thuế và được hưởng phúc lợi xã hội như các thuỷ thủ trên tàu lớn, dù tàu của Farstad nhỏ và anh là chủ tàu.

Không chỉ được nhận lương cao và phúc lợi xã hội tốt, đời sống của ngư dân và thủy thủ trên thuyền cũng rất được quan tâm. Theo chia sẻ của Farstad, trên các thuyền lớn, mọi người chỉ có hai việc: Đánh cá và thưởng thức những bữa ăn ngon nhất Na Uy. Bữa ăn nào cũng có hai thực đơn, chưa kể nhiều bữa phụ. Các bữa ăn trên thuyền lớn không khác gì các bữa ăn ở nhà hàng 5 sao. Lượng thức ăn cũng nhiều không hạn chế.

Để bảo đảm chế độ ăn cho thủy thủ, Farstad nói: “Đầu bếp luôn là người nấu ăn ngon nhất, giỏi nhất, và được trả lương cao hơn cả thuỷ thủ. Đầu bếp không nhất thiết phải là người có bằng cấp hay giải thưởng, mà là người thực sự có kỹ năng nấu ăn. Đầu bếp làm việc trên thuyền thường là những người được giới thiệu truyền miệng nhờ kỹ năng nấu ăn xuất sắc của họ”.

Nghề cá luôn được sự quan tâm của chính phủ Na Uy: Bảo đảm an toàn cho ngư dân và môi trường bền vững

Tại Na Uy, một ngư dân chuyên nghiệp, không nhất thiết phải làm việc cho một công ty hay thuyền, mà có thể tự làm chủ thuyền đánh bắt của mình. Farstad chia sẻ: “Khi đó, bạn chỉ cần mua thuyền và đăng ký hoạt động cho thuyền. Nếu bạn đã có kinh nghiệm đi biển, ví dụ như tôi đi biển từ khi 9 tuổi và gia đình tôi có 6 thế hệ làm ngư nghiệp, thì việc đăng ký thuyền là rất dễ dàng. Cơ quan đăng ký hiểu rằng những người như tôi biết cách điều hành thuyền, đánh bắt, và tuân thủ luật”.

Để hạn chế lượng người khai thác hải sản quá mức, chính phủ Na Uy cũng không cho phép những người đã có công việc rồi được làm ngư dân chuyên nghiệp. Farstad cũng đã phải nộp giấy chứng nhận với cơ quan đăng ký thuyền rằng không đang làm việc ở cơ quan nào khác.

Trong quá trình đánh bắt, chính phủ Na Uy cũng đưa ra quy định đánh bắt cụ thể để tránh các dây bẫy bị đan vào nhau hoặc các thuyền đặt bẫy chồng chéo vào bẫy của thuyền khác trong cùng một vùng biển. Theo chia sẻ của Farstad: “Mỗi một dây thường treo 30 bẫy. Điểm đầu treo hai phao và điểm cuối treo một phao. Ở vùng biển Aalesund dựa theo dòng chảy của nước biển, luật quy định chuỗi bẫy luôn phải đặt theo hướng từ tây sang đông. Khi tôi ra biển và thấy hai phao trên mặt nước, thì tôi hiểu rằng đây là điểm đầu của dây bẫy mà ai đó đã đặt tại điểm phía tây. Từ hai phao đó, tôi nhìn về phía đông để tìm một phao còn lại và định vị điểm cuối của chuỗi bẫy đó. Sau đó, tôi điều khiển thuyền của mình tịnh tiến ra xa “đường kẻ dọc theo chuỗi bẫy đó” khoảng 100m (luật quy định tối thiểu 80m), rồi đặt bẫy của mình theo cách tương tự: hai điểm phao, theo hướng từ tây sang đông. Với quy định như thế, không có thuyền nào đặt bẫy chồng chéo lên nhau”.

Một góc của bến phà trăm tuổi Aalesund, nơi những ngư dân như Espen Farstad cập thuyền sau mỗi chuyến ra khơi

Ngư dân kỳ cựu này cũng chia sẻ về thực tiễn đánh cá của bản thân và cách anh hạn chế đánh bắt quá mức tại một vùng biển: “Trong trường hợp tôi thấy rất nhiều bẫy tôm cua đã giăng trong cả một vùng biển, tôi sẽ đưa thuyền của mình sang vùng biển khác. Có rất nhiều điểm đặt bẫy quanh Aalesund cho tôi lựa chọn. Tôi đã đánh dấu tất cả các vùng biển trong vòng 3 tiếng đồng hồ chạy thuyền quanh đây, nơi có nhiều các loại tôm cua tôi muốn. Tuy nhiên, ít khi tôi đặt lưới quá hai đến năm lần liên tiếp trong cùng một vùng biển. Khi thấy sản lượng giảm dần, tôi sẽ di chuyển tới vùng biển lân cận. Khoảng bốn tuần sau quay lại thì vùng biển cũ lại có nhiều tôm cua”.

Các ngư dân cũng phải thường xuyên học tập, nâng cao kiến thức cũng như luôn tuân thủ đầy đủ quy định khi đánh bắt cá. Farstad chia sẻ: “Cứ 5 năm chúng tôi phải đi học lại một lần. Trường học dạy lại những luật cũ và các quy định mới cập nhật như an toàn trên biển, trang thiết bị an toàn trên tàu, cách sử dụng hệ thống SOS khi có tai nạn trên biển…v…v… Mỗi lần học lại, tôi phải vượt qua bài kiểm tra toàn diện. Bài thi này không khó với tôi, vì đó là những kỹ năng cơ bản của nghề đi biển mà tôi đã quen từ khi 9 tuổi. Tôi cũng phải trả 18.000NOK (tương đương 1.800USD) cho mỗi lần đi học và thi”.

“Ngoài ra, tôi phải mang thuyền đi đăng kiểm định kỳ – giống như bạn có xe ô tô và phải đăng kiểm. Cảnh sát biển cũng sẽ kiểm tra thuyền của tôi bất kỳ lúc nào. Có thể hàng năm, có thể vài năm một lần. Họ xuất hiện bất chợt và yêu cầu kiểm tra các thiết bị, các nút bấm khẩn cấp, trang bị radio và GPS… Tất cả các thiết bị đều phải hoạt động tốt tại thời điểm kiểm tra đột xuất”, Farstad nói về hoạt động kiểm tra của chính phủ Na Uy.

Như vậy, dù không nhất thiết phải trải qua các khoá đào tạo để trở thành một ngư dân chuyên nghiệp tại Na Uy thì các ngư dân nước này vẫn cần tuân thủ đầy đủ các quy định và yêu cầu của chính phủ Na Uy để đảm bảo an toàn cho chính họ và gìn giữ môi trường biển như đã được truyền lại từ đời cha ông mình.